Dermatologia psów – najczęstsze schorzenia skóry i metody leczenia

Problemy skórne u psów należą do najczęstszych powodów wizyt w gabinecie. Najpierw rozpoznajemy przyczynę (alergia, pasożyty, zakażenia, zaburzenia immunologiczne), następnie dobieramy leczenie: eliminacja czynnika, farmakoterapia, pielęgnacja skóry i modyfikacje środowiskowe lub żywieniowe. Poniżej przedstawiamy najczęstsze jednostki chorobowe, ich objawy, ryzyka i stosowane metody postępowania klinicznego.

Atopowe zapalenie skóry (AZS) u psów – objawy, rozpoznanie, leczenie

Atopowe zapalenie to przewlekła, zapalna choroba o podłożu immunologicznym. Typowe objawy to świąd, zaczerwienienie, nawracające zapalenia uszu, oblizywanie łap, przeczosy, przebarwienia i łysienie w okolicach twarzy, pachwin, pach, opuszek i przestrzeni międzypalcowych. Często współistnieją nadkażenia bakteryjne lub drożdżakowe.

Rozpoznanie opiera się na wywiadzie, badaniu klinicznym, wykluczeniu innych przyczyn świądu (pchły, świerzb, nużyca, grzybica) oraz na testach alergicznych (punktowe wprowadzanie alergenów do skóry lub testy serologiczne IgE). Leczenie ma charakter długofalowy i zwykle obejmuje kontrolę świądu (farmakoterapia), pielęgnację bariery naskórkowej (szampony, emolienty), redukcję ekspozycji na alergeny i – gdy wskazane – immunoterapię specyficzną. Uzupełniająco wdraża się strategie przeciwnadkładkowe oraz kontrolę diety, jeżeli podejrzewa się nadwrażliwość pokarmową.

Alergie pokarmowe i alergiczne pchle zapalenie skóry – jak je odróżnić

Alergia pokarmowa może występować o każdej porze roku. Objawy to świąd bez wyraźnej sezonowości, zmiany w okolicy uszu, pyska, pachwin i odbytu, czasem dolegliwości żołądkowo-jelitowe. Rozpoznanie opiera się na diecie eliminacyjnej (zwykle 6–8 tygodni) z kontrolowaną prowokacją. W leczeniu stosuje się karmy hydrolizowane lub z nowym źródłem białka oraz dalszą kontrolę świądu i nadkażeń.

Alergiczne pchle zapalenie skóry to nadwrażliwość na ślinę pcheł. Nawet pojedyncze ukąszenia mogą nasilać świąd. Zmiany lokalizują się często w okolicy lędźwiowo-krzyżowej, na zadu i tylnych udach. Podstawą postępowania jest konsekwentna kontrola ektopasożytów u wszystkich zwierząt w domu oraz higiena środowiska. Leczenie obejmuje również łagodzenie świądu i leczenie wtórnych zakażeń skóry.

Bakteryjne i grzybicze choroby skóry – kiedy podejrzewać zakażenie

Bakteryjne zapalenie skóry (najczęściej Staphylococcus pseudintermedius) manifestuje się krostkami, grudkami, strupami, rumieniem, czasem nieprzyjemnym zapachem. Potwierdzenie uzyskuje się w cytologii, a przy nawrotach lub braku odpowiedzi – w antybiogramie. Leczenie polega na miejscowej lub ogólnej antybiotykoterapii zgodnej z wynikiem badań, wspartej higieną skóry.

Grzybica (dermatofitoza, np. Microsporum canis) jest zakaźna i może stanowić zagrożenie dla ludzi. Typowe są okrągłe ogniska łysienia z łuszczeniem i połamanym włosem. Diagnostyka obejmuje badanie lampą Wooda, trichogram, posiew mykologiczny lub PCR. Leczenie łączy preparaty miejscowe z terapią ogólną oraz dekontaminację środowiska.

Świerzb i nużyca – choroby pasożytnicze o różnych mechanizmach

Świerzb (Sarcoptes scabiei) powoduje intensywny świąd, strupy i łysienie, szczególnie na małżowinach usznych, łokciach i brzuchu. Jest potencjalnie zoonotyczny. Rozpoznanie ułatwia zeskrobina głęboka, choć pasożyta bywa trudno uchwycić; pomocne są testy serologiczne i odpowiedź na leczenie. Terapia obejmuje leki przeciwpasożytnicze i pielęgnację skóry.

Nużyca (Demodex canis) nie jest chorobą zakaźną dla ludzi ani zwykle dla innych psów. Występuje w postaci ogniskowej lub uogólnionej, z łysieniem, rumieniem, łuszczeniem, czasem zapaleniem mieszków włosowych. Potwierdzenie uzyskuje się w zeskrobinach głębokich lub trichogramie. Leczenie wykorzystuje środki akarobójcze oraz kontrolę nadkażeń; przy postaci uogólnionej ocenia się choroby współistniejące.

Zapalenie fałdów skórnych i choroby związane z budową anatomiczną

Zapalenie fałdów dotyczy miejsc, gdzie skóra ulega ocieraniu i zawilgoceniu (fałdy nosowe, ogonowe, pachwinowe). Objawia się zaczerwienieniem, maceracją, zapachem i świądem. Rasy o obfitych fałdach są bardziej wrażliwe. Leczenie opiera się na regularnej higienie, suszeniu i, gdy wskazane, terapii przeciwbakteryjnej lub przeciwgrzybiczej. W części przypadków rozważa się postępowanie chirurgiczne z przyczyn medycznych.

Choroby autoimmunologiczne skóry – kiedy myśleć o zaburzeniu odporności

Choroby autoimmunologiczne (np. pęcherzyce, toczeń skórny) mogą powodować nadżerki, pęcherze, strupy, owrzodzenia i utratę pigmentu, często na trufli, małżowinach, opuszce nosa i brzegach powiek. Diagnostyka obejmuje biopsję skóry i badanie histopatologiczne. Leczenie zwykle wymaga immunomodulacji i ścisłej kontroli działań niepożądanych, z równoległym leczeniem zakażeń wtórnych.

Nowotwory skóry u psów – czujność onkologiczna

Nowotwory skóry i tkanki podskórnej (np. mastocytoma, histiocytoma, tłuszczaki, guzy przydatków) mogą wyglądać podobnie do łagodnych grudek lub ropni. Każda nowa zmiana, która rośnie, krwawi, owrzodzia się lub nawraca, wymaga oceny. Podstawowym badaniem jest aspiracyjna biopsja cienkoigłowa, a w razie potrzeby wycinek chirurgiczny i ocena histopatologiczna. Dalsze postępowanie zależy od typu i stopnia zaawansowania zmiany.

Diagnostyka dermatologiczna – od badania klinicznego po testy specjalistyczne

Skuteczne leczenie zaczyna się od rozpoznania. W dermatologii wykorzystuje się: zeskrobiny skórne, trichogram, cytologię (taśma klejąca, odciski), posiewy i antybiogramy, badania mykologiczne, testy alergiczne, biopsje skóry, dermatoskopię. Wyniki interpretujemy łącznie z wywiadem (wiek, rasa, środowisko, dieta, sezonowość) i reakcją na wstępne leczenie różnicujące.

Pielęgnacja i profilaktyka – praktyczne działania w domu

Codzienna rutyna ma znaczenie dla zdrowia skóry. Regularne odrobaczanie i kontrola ektopasożytów, kąpiele w zalecanych preparatach dermatologicznych, właściwe suszenie sierści, pielęgnacja uszu i przestrzeni międzypalcowych oraz zbilansowana dieta wspierają barierę skórną. W domach z dziećmi, osobami starszymi lub z obniżoną odpornością szczególną uwagę przykładamy do higieny, zwłaszcza przy chorobach o potencjale zoonotycznym (np. grzybica, świerzb).

Kiedy zgłosić się do specjalisty dermatologa

Wskazaniami do konsultacji są: przewlekły lub nasilający się świąd, nawracające zapalenia uszu, wyłysienia, zmiany ropne, owrzodzenia, uporczywy zapach skóry, brak poprawy po standardowej pielęgnacji lub podejrzenie alergii. Lokalnie można umówić wizytę u specjalisty – przykładowo dermatolog psi w Gdańsku przeprowadzi badanie, zaproponuje diagnostykę i omówi plan postępowania dostosowany do pacjenta.

Najczęstsze pytania opiekunów – krótkie odpowiedzi

• Czy świąd zawsze oznacza alergię? Nie. Najpierw wyklucza się pchły, świerzb, zakażenia bakteryjne i drożdżakowe.
• Czy grzybica jest groźna dla ludzi? Tak, jest zakaźna; wymaga leczenia zwierzęcia i higieny otoczenia.
• Jak długo trwa dieta eliminacyjna? Zwykle kilka tygodni; krótsze próby są niemiarodajne.
• Czy kąpiele szamponami leczniczymi są bezpieczne? Tak, gdy są dobrane do skóry i stosowane zgodnie z zaleceniami.

Sygnały alarmowe i praktyczne wskazówki

• Nowa, szybko rosnąca guzowatość lub owrzodzenie wymaga pilnej oceny cytologicznej.
• Nawracające zapalenia uszu często współistnieją z alergiami – potrzebna jest diagnostyka przyczyny.
• Intensywne drapanie, wylizywanie łap i przeczosy zwiększają ryzyko nadkażeń – nie zwlekaj z konsultacją.
• U psów ras predysponowanych do zapalenia fałdów codzienna higiena zapobiega maceracji i podrażnieniom.

Niezależnie od przyczyny, choroby skóry u psów wymagają dokładnej diagnozy i planu leczenia dopasowanego do zwierzęcia. Połączenie kontroli świądu, terapii przyczynowej, pielęgnacji bariery skórnej i modyfikacji środowiska przynosi realną poprawę komfortu życia psa oraz ogranicza nawroty.